1. Ý nghĩa biểu tượng

Ý nghĩa hình ảnh: Biểu trưng gắn liền với bản đồ của tỉnh Cà Mau, là tỉnh duy nhất có 3 mặt giáp biển, là vùng duy nhất chịu ảnh 2 chế độ triều: chế độ bán nhật triều không đều của vùng biển Đông và chế độ nhật triều không đều ở vùng biển Tây, là nơi có thể ngắm mặt trời mọc lên từ biển Đông vào buổi sáng và lặn xuống biển Tây vào buổi chiều, là nơi gắn liền bình minh và hoàng hôn trên đất mũi, là điểm cực Nam của Tổ quốc thân yêu. Cà Mau với biển cả mênh mông, là nơi “đất biết sinh, rừng biết đi” đã đi sâu vào tiềm thức của mỗi con người bao thế hệ khi về vùng đất Cà Mau. Với địa lý đặc trưng, là vùng đất hòa mình vào thiên nhiên và bình dị, ví như câu “Bồng bềnh sông dạn trời mây, gió ru dừa nước, đước say bãi bồi”. Đây cũng là vùng đất sản sinh biết bao loài thủy sản, đặc sản tự nhiên mà không nơi nào sánh bằng. Sò huyết là một trong những loài hải sản đó, tái sinh tự nhiên, nuôi tự nhiên với chất lượng thịt dày, đầy đặn, huyết nhiều mang lại điểm riêng, rất riêng để nhớ mãi.

2. Mô tả biểu tượng chỉ dẫn địa lý

Màu sắc: Xanh lá, xanh biển, màu đỏ, màu trắng, màu vàng, màu xám.

Mô tả: - Thành phần: Biểu trưng gồm phần hình và phần chữ: Trong hình là bản đồ tỉnh Cà Mau được mô phỏng lại; được mô phỏng lại với vùng địa lý nuôi sò huyết có màu xanh lá bao phủ huyện Ngọc Hiển, Năm Căn, Đầm Dơi, Cái Nước, Phú Tân, một phần của huyện Trần Văn Thời và thành phố Cà Mau.  Phần ngoài đất liền có 2 quần/cụm đảo lớn là quần đảo Hòn Khoai và cụm đảo Hòn Đá Bạc. Xung quanh vùng bản đồ là vùng địa lý đặc trưng nhất với 3 mặt giáp biển: biển Đông và biển Tây. Trong hình còn có hình ảnh 5 con sò huyết tự nhiên ở vùng Cà Mau, tượng trưng cho ”SINH”, có màu xám đen, xám trắng.

Phần chữ “Sò huyết Cà Mau”, chữ cách điệu, uốn cong màu đỏ, cỡ chữ lớn. Màu đỏ tượng trưng cho màu huyết đỏ tươi của sò huyết Cà Mau. Phía dưới chỉ rõ ”Sản phẩm Chỉ dẫn địa lý” mang dấu hiệu nhận diện chỉ dẫn địa lý được bảo hộ.

Tất cả phần chữ, phần hình nói trên đặt trong vòng tròn biên màu xanh biển đậm, nền xanh biển nhạt.

(Logo và màu đặc trưng đính kèm)

Nguồn nhiệm vụ "Đăng ký bảo hộ và quản lý chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm sò huyết của tỉnh Cà Mau”

 Mới đây, Hội đồng KH&CN cấp tỉnh vừa nghiệm thu đề tài “Nghiên cứu và phát triển cây sen theo hướng hàng hóa tại tỉnh Phú Yên”. Việc nghiệm thu của đề tài sẽ góp phần sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, chuyển đổi cây trồng hợp lý, hiệu quả, thích ứng với biến đổi khí hậu trong tình hình hiện nay.

 

Đề tài này do Trung tâm Nghiên cứu đất, phân bón và môi trường phía Nam chủ trì; TS Lâm Văn Hà làm chủ nhiệm.

Hội đồng nghiệm thu đề tài. Ảnh. Trường Bình

 

Tuyển chọn nhiều giống sen quý

 

Theo TS Lâm Văn Hà, Phú Yên có điều kiện thuận lợi cho cây sen phát triển. Thời gian qua, nhiều mô hình trồng sen mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân với lợi nhuận gấp 3-4 lần so với trồng lúa. Vì thế, trong tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, tỉnh đã quyết định chuyển đổi các vùng lúa nơi trũng thấp kém hiệu quả sang trồng sen, khai thác các mặt nước đầm lầy hoang hóa trở thành những ruộng sen, đồng thời đưa nghề trồng sen lên một vị trí mới, đem lại thu nhập cao cho người dân. Những năm gần đây, giá trị của cây sen đã được đánh giá cao cả trong du lịch văn hóa và ẩm thực, vì thế người dân Phú Yên đã mở rộng diện tích trồng sen các vùng ruộng trũng ở các địa phương Đông Hòa, Tây Hòa, Phú Hòa…

 

Để tăng hiệu quả kinh tế từ cây sen, phát triển tài nguyên bản địa, nâng cao giá trị cây sen của Phú Yên, từ tháng 3/2021 đến nay, nhóm nghiên cứu đã khảo sát hiện trạng canh tác sen tại tỉnh như: Diện tích canh tác sen, hiện trạng các chủng loại sen, quy trình canh tác (chăm sóc, bón phân và phòng trừ dịch hại); quy trình thu hoạch và sơ chế, bảo quản; thu thập và tuyển chọn 4 giống sen phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu của Phú Yên; hoàn thiện quy trình canh tác sen theo hướng hàng hóa, tạo sản phẩm an toàn, chất lượng và bền vững; xây dựng các mô hình canh tác sen theo hướng hàng hóa tại Phú Yên; nghiên cứu chế biến một số sản phẩm độc đáo từ sen Phú Yên để tăng giá trị thương mại hàng hóa của sản phẩm từ sen; tập huấn và chuyển giao các quy trình canh tác cũng như chế biến sen cho cán bộ địa phương cùng các HTX, nông hộ và doanh nghiệp ở huyện Tây Hòa và TX Đông Hòa.

 

“Chúng tôi đã ứng dụng khoa học công nghệ để nghiên cứu và phát triển cây sen theo hướng hàng hóa tỉnh Phú Yên, từ đó tuyển chọn được một số giống sen phù hợp với điều kiện sinh thái vùng, cũng như hoàn thiện quy trình canh tác, chế biến cây sen theo chuỗi giá trị hàng hóa nhằm phục vụ chuyển đổi cây trồng trên một số vùng đất lúa kém hiệu quả tại Phú Yên… Qua đó vừa lưu giữ, vừa chọn lọc nguồn gen quý, đồng thời mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế, biến cây sen trở thành sản phẩm nông sản hàng hóa, mang lại giá trị kinh tế cao, đảm bảo thu nhập cho nông dân”, TS Lâm Văn Hà nói.

 

Nhóm nghiên cứu đang kiểm tra gương sen để chế biến rượu sen. Ảnh: LỆ VĂN

 

Phát triển cây sen trở thành sản phẩm hàng hóa

 

Theo TS Lâm Văn Hà, qua nghiên cứu và thực hiện đề tài, cũng như xây dựng quy trình canh tác cây sen lấy hoa và lấy hạt theo hướng hàng hóa tại Phú Yên, nhóm nghiên cứu nhận thấy, mô hình canh tác sen chuyên hạt theo hướng hàng hóa đạt 4,03 tấn/ha/vụ, lãi ròng hơn 54 triệu đồng/ha/vụ. Với mô hình canh tác sen chuyên hoa giống sen Bách Diệp trắng đạt 97.931 hoa/ha/vụ, hiệu quả kinh tế lãi ròng hơn 112 triệu đồng/ha/vụ. Ngoài ra, người dân còn có thể điều chế rượu sen từ gương và hạt sen…

 

Đánh giá về đề tài của nhóm nghiên cứu, PGS.TS Nguyễn Văn Minh, Trưởng khoa Nông Lâm nghiệp (Trường đại học Tây Nguyên) nhận xét: “Mặc dù chỉ trong thời gian ngắn nhưng nhóm nghiên cứu đã nỗ lực thực hiện các nhiệm vụ đề ra, báo cáo cơ bản đạt yêu cầu, mang tính khoa học. Đề tài thực hiện đầy đủ các nội dung, cung cấp sản phẩm đầy đủ theo thuyết minh phê duyệt và hợp đồng thực hiện đề tài KH&CN. Bên cạnh đó, kết quả của đề tài góp phần nâng cao giá trị của cây sen trên địa bàn tỉnh, tạo ra các sản phẩm từ cây sen có giá trị cao nhằm nâng cao chuỗi giá trị hàng hóa từ cây sen phục vụ cho tiêu dùng và du lịch sinh thái, nâng cao thu nhập cho người sản xuất. Các mô hình canh tác sen và các lớp tập huấn chuyển giao quy trình canh tác sen có ý nghĩa lớn trong việc giúp địa phương có cơ sở để thực hiện chuyển đổi trồng lúa kém hiệu quả sang các loài cây có giá trị kinh tế cao khác tại địa phương và khu vực khác”.

 

Ông Dương Bình Phú, Giám đốc Sở KH&CN cho rằng kết quả của đề tài đã tuyển chọn được một số giống sen phù hợp với điều kiện sinh thái vùng, từ đó hoàn thiện quy trình canh tác, chế biến cây sen theo chuỗi giá trị hàng hóa nhằm phục vụ chuyển đổi cây trồng trên một số vùng đất lúa kém hiệu quả tại Phú Yên.

 

Theo ông Lê Minh Châu, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất, phân bón và môi trường phía Nam, để đưa cây sen trở thành sản phẩm hàng hóa, trong thời gian đến cần phổ biến quy trình canh tác sen hồng cao sản chuyên hạt, sen Bách Diệp trắng chuyên hoa và điều chế rượu sen từ gương và hạt sen rộng rãi cho người dân địa phương. Song song đó tiếp tục nghiên cứu quy trình canh tác cây sen hồng gương xanh Đồng Tháp chuyên hạt và sen Bách Diệp hồng tại địa phương để phát triển đa dạng nguồn giống sen cho địa phương; nghiên cứu hoàn thiện quy trình sản xuất rượu sen trên quy mô công nghiệp ứng dụng chuyển giao cho các doanh nghiệp của địa phương; đa dạng hơn nữa các loại sản phẩm từ sen và sản phẩm OCOP từ sen cho địa phương.

 

Để đưa cây sen trở thành sản phẩm hàng hóa tại Phú Yên, trong thời gian đến cần phổ biến các quy trình canh tác sen cho người dân; tiếp tục nghiên cứu và đa dạng hơn nữa các sản phẩm từ sen và sản phẩm OCOP từ sen cho địa phương. Địa phương cần quan tâm xây dựng chính sách về phát triển liên kết chuỗi sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, xúc tiến thương mại và phát triển thị trường, chế biến sản phẩm từ cây sen...   Ông Lê Minh Châu, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất, phân bón và môi trường phía Nam

 

VĂN TÀI

(Nguồn: https://baophuyen.vn/79/321224/dua-cay-sen-tro-thanh-san-pham-hang-hoa.html)

Ngày 23/9/2024, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Phú Yên đã tổ chức nghiệm thu đề tài "Nghiên cứu và phát triển cây sen theo hướng hành hóa tại tỉnh Phú Yên". Về phía cơ quan quản lý, Ông Dương Bình Phú, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Phú Yên , chủ tịch Hội đồng và các thành viên Hội đồng đến từ cơ quan nghiên cứu, Viện, trường và cơ quan quản lý địa phương. Về phía đơn vị chủ trì thực hiện có ông Lê Minh Châu - Giám đốc Trung tâm, ông Lâm Văn Hà, chủ nhiệm, các thành viên thực hiện chính và đơn vị phối hợp. Việc nghiệm thu của đề tài sẽ góp phần sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, chuyển đổi cây trồng hợp lý, hiệu quả, thích ứng với biến đổi khí hậu trong tình hình hiện nay. Kết quả đề tài đã được Hội đồng hoa học đánh giá cao và đề nghị nghiệm thu.

Một số hình ảnh:

Nguồn: Trung tâm EFS

 Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau ban hành Tài liệu Hướng dẫn kỹ thuật nuôi, khai thác sò huyết mang chỉ dẫn địa lý “Cà Mau” theo Quyết định số 243/QĐ-SKHCN ngày 29/11/2024, nhằm chuẩn hóa quy trình kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm và đảm bảo tính bền vững trong phát triển vùng nuôi sò huyết của tỉnh. Đây là bước triển khai quan trọng sau khi chỉ dẫn địa lý “Cà Mau” được cấp Giấy chứng nhận, góp phần đồng bộ hóa công tác quản lý và phát triển sản phẩm đặc sản địa phương.

Theo Tài liệu hướng dẫn, tỉnh Cà Mau có điều kiện tự nhiên đặc biệt thuận lợi cho việc nuôi sò huyết với ba mặt giáp biển, hệ sinh thái rừng ngập mặn rộng trên 39.000 ha, vùng bãi bồi ven biển phong phú và sự giao thoa của hai chế độ triều biển Đông và biển Tây. Các yếu tố này tạo nên nguồn thức ăn tự nhiên dồi dào, môi trường nước – bùn đáy ổn định và là lợi thế mà không nhiều địa phương khác có được. Nhờ đó, sò huyết Cà Mau có kích thước lớn, thịt dày, hàm lượng huyết đỏ cao và giá trị dinh dưỡng vượt trội.

Tài liệu cũng quy định chi tiết quy trình kỹ thuật trong toàn bộ chuỗi nuôi, bao gồm: cải tạo vuông nuôi, xử lý môi trường nước, chọn giống, kỹ thuật thả giống, chăm sóc, quản lý môi trường, quản lý dịch bệnh và quy trình thu hoạch. Các quy chuẩn về pH, độ mặn, độ kiềm, màu nước, mật độ thả giống và biện pháp phòng ngừa dịch bệnh được hướng dẫn rõ ràng, giúp hộ nuôi dễ dàng áp dụng vào thực tiễn.

Ngoài ra, Tài liệu hướng dẫn kỹ thuật còn nhấn mạnh yêu cầu tuân thủ các quy định về chỉ dẫn địa lý, đặc biệt đối với các hộ nuôi nằm trong vùng được bảo hộ. Việc thực hiện đúng quy trình không chỉ đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn duy trì danh tiếng, giá trị kinh tế và sức cạnh tranh của sò huyết Cà Mau trên thị trường.

Việc ban hành Tài liệu Hướng dẫn kỹ thuật nuôi, khai thác sò huyết mang CDĐL “Cà Mau” là nền tảng quan trọng giúp chuẩn hóa hoạt động sản xuất, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho người dân, bảo vệ tài nguyên và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành thủy sản địa phương. Đây cũng là công cụ hỗ trợ thiết thực cho các cơ quan quản lý, hợp tác xã, doanh nghiệp và hộ nuôi trong việc khai thác giá trị CDĐL một cách đúng hướng và hiệu quả.

Nguồn nhiệm vụ "Đăng ký bảo hộ và quản lý chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm sò huyết của tỉnh Cà Mau”

 Tổng hợp các kết quả phân tích chất lượng đặc thù của sản phẩm sò huyết Cà Mau – một tài liệu khoa học quan trọng do Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam thực hiện, phục vụ xây dựng hồ sơ đăng ký chỉ dẫn địa lý “Cà Mau”. Báo cáo được xây dựng trên cơ sở phân tích 38 mẫu sò huyết tươi và 12 mẫu thịt sò huyết thu thập tại ba vùng: Cà Mau, Kiên Giang và Bạc Liêu, với sự hỗ trợ phân tích của Trung tâm Dịch vụ Phân tích Thí nghiệm TP. Hồ Chí Minh – đơn vị đạt chuẩn ISO/IEC 17025:2017. Các kết quả phân tích định lượng đã cung cấp cơ sở khoa học vững chắc để khẳng định sự khác biệt nổi trội của sò huyết Cà Mau so với các vùng đối chứng.

Cà Mau	Kiên Giang	Bạc Liêu

Kết quả cho thấy sò huyết Cà Mau vượt trội về các chỉ tiêu dinh dưỡng quan trọng như Canxi, Kẽm, Protein và axit béo không bão hòa. Hàm lượng Canxi trong sò huyết tươi Cà Mau dao động từ 146,49–186,32 mg/100g, cao gấp 2–4 lần so với Kiên Giang và Bạc Liêu. Hàm lượng Kẽm – chỉ tiêu liên quan đến giá trị dinh dưỡng và cảm quan – cũng cao hơn rõ rệt, dao động 1,69–1,83 mg/100g, trong khi vùng đối chứng chỉ đạt 1,24–1,46 mg/100g. Hàm lượng protein trung bình đạt 10,19%, cao hơn vùng Kiên Giang từ 2,5–3% và cao hơn Bạc Liêu hơn 0,6%. Các phân tích cũng cho thấy sò huyết Cà Mau có hàm lượng nước thấp hơn, thịt chắc, hàm lượng chất béo cân đối và mang đặc điểm cảm quan riêng biệt, tạo nên vị ngọt, dai và màu sắc đặc trưng mà người tiêu dùng đánh giá cao.

Ngoài phân tích định lượng, báo cáo cũng sử dụng phương pháp phân tích thành phần chính (PCA) trên 50 mẫu quan sát để xác định các nhóm đặc trưng theo vùng. Kết quả PCA cho thấy nhóm mẫu Cà Mau hoàn toàn tách biệt với mẫu Kiên Giang và Bạc Liêu trên trục F1 – F2, nhờ sự khác biệt rõ rệt ở các chỉ tiêu Zn, Protein, axit béo không no và hàm lượng nước. Điều này chứng minh chất lượng đặc thù của sò huyết Cà Mau mang tính ổn định, được hình thành bởi điều kiện tự nhiên – sinh thái đặc trưng của vùng đất ba mặt giáp biển, nơi có hệ sinh thái rừng ngập mặn và bãi bồi phong phú.

Kết hợp phân tích thí nghiệm và thống kê cho thấy sò huyết Cà Mau không chỉ khác biệt về thành phần dinh dưỡng mà còn vượt trội về đặc điểm hình thái: vỏ dày, số gờ đều, dịch huyết đỏ đậm, thịt đầy và chắc. Đây là những yếu tố quan trọng tạo nên danh tiếng của sò huyết Cà Mau trên thị trường và là minh chứng thuyết phục cho yêu cầu bảo hộ CDĐL.

Báo cáo phân tích này đã được trình bày tại hội thảo chuyên môn với sự tham gia của các đơn vị quản lý, cơ quan khoa học, địa phương và hợp tác xã nuôi sò huyết. Các bên đã thống nhất đánh giá rằng những chứng cứ khoa học này hoàn toàn đáp ứng yêu cầu về tính đặc thù của một sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý. Tài liệu được xem là cơ sở pháp lý và khoa học quan trọng, góp phần hoàn thiện hồ sơ đăng ký chỉ dẫn địa lý “Cà Mau” cho sản phẩm sò huyết – hướng đến mục tiêu nâng cao giá trị kinh tế, uy tín và khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường trong nước và quốc tế.

Nguồn nhiệm vụ "Đăng ký bảo hộ và quản lý chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm sò huyết của tỉnh Cà Mau”

 Ngày 13/9/2024 đến ngày 17/9/2024, đoàn JICA, cơ quan khoa học và công nghệ Nhật Bản (JST) và các giáo sư, nhà khoa học đến từ các trường Đại Học Akita, Ibaraki, Nagoya, ... đến thăm và làm việc tại Trung tâm. Về phía Việt Nam, thành phần gồm có Viện trưởng Trần Minh Tiến - Viện trưởng Viện Thổ nhưỡng Nông hóa, Ông Lê Minh Châu - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam, ông Nguyễn Đức Dũng - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Dinh dưỡng Cây trồng và Viện Di truyền Nông nghiệp.Nội dung trao đổi và đánh giá liên quan đến dự án chuyển đổi hệ thống sản xuất sắn tại Việt Nam thông qua canh tác tái sinh và quản lý chuỗi giá trị tinh bột sắn thông minh. Trong quá trình làm việc với Trung tâm tại Tp.Hồ Chí Minh, Đoàn tổ chức khảo sát thực địa tại Trung tâm Nghiên cứu thực nghiệm nông nghiệp Hưng Lộc (Đồng Nai), các hộ sản xuất sắn tại huyện Tân Châu (tỉnh Tây Ninh, Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Tây Ninh, tỉnh Đồng Nai), thăm các nhà máy chế biến tinh bột sắn tại nhà máy.

Một số hình ảnh:

Nguồn: Trung tâm EFS

 Mối liên hệ giữa chất lượng đặc thù của sản phẩm sò huyết Cà Mau với điều kiện địa lý – tự nhiên và kỹ thuật nuôi đặc trưng của người dân địa phương. Đây là nội dung quan trọng trong bộ tài liệu khoa học xây dựng hồ sơ đăng ký chỉ dẫn địa lý “Cà Mau” cho sản phẩm sò huyết.

1.     Mối liên hệ giữa tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm sò huyết Cà Mau với điều kiện địa lý đặc thù của khu vực địa lý

Khu vực địa lý, địa hình và khí hậu ảnh hưởng đến đặc thù vùng địa lý của vùng nuôi sò huyết của tỉnh Cà Mau. Đã có nhiều tài liệu nghiên cứu của các nhà khoa học xác định mối quan hệ hữu cơ giữa tính chất, chất lượng đặc thù của sò huyết.

Về hình dạng, mùi vị và màu sắc: Các giờ phóng xạ của sò huyết tỉnh Cà Mau phát triển rõ hơn những vùng khác do điều kiện địa lý, đặc điểm môi trường đất, yếu tố khí hậu thuận lợi mang lại.

+ Vùng địa lý của tỉnh Cà Mau nằm trên bán đảo có 3 mặt giáp biển, là vùng địa lý đặc trưng khác biệt so với 27 tỉnh còn lại giáp biển của Việt Nam mà không nơi nào có được. Với vị trí này đã tạo nên sự hài hòa về môi trường đất, nước, bùn đáy, đa dạng sinh học thuận lợi cho vùng nuôi sò huyết của tỉnh Cà Mau trong vùng chỉ dẫn.

+ Đất ở Cà Mau được phân loại thành 6 nhóm. Trong đó, 91,41% diện tích tự nhiên của toàn tỉnh là đất phèn và đất mặn, nhóm đất phèn chiếm diện tích lớn nhất là 268.843 ha (50,77%) phân bố ở phía Bắc của tỉnh Cà Mau không thuận lợi nuôi sò huyết. Kế đến là nhóm đất mặn chiếm 215.135 ha (40,63%) phù hợp để nuôi sò huyết. Với đặc thù vùng nuôi sò huyết chỉ chịu ảnh hưởng của nền đất mặn và vùng bãi bồi ven biển của tỉnh Cà Mau, đất không bị nhiễm phèn nên tạo môi trường rất thuận lợi cho quá trình tạo nền đáy bùn cát phù hợp nuôi sò huyết nói riêng và phát triển nuôi các loài thủy sản nước lợ, nước mặn nói chung[1].

+ Điều kiện địa hình khu vực: Vùng nuôi sò huyết thuộc vùng địa hình thấp, thấp hơn vùng phía bắc của tỉnh Cà Mau nên phân chia vùng nuôi được sò huyết và vùng không nuôi được sò huyết. Với điều kiện địa hình thấp, ngập nước, bị chia cắt bởi nhiều hệ thống sông rạch chằng chịt, thông ra các sông lớn và cửa biển đã giúp cho việc phân bố nguồn nước, dẫn nước, lấy phù sa vào nuôi thủy sản, tạo nên hệ sinh thái đa dạng, nguồn thức ăn phong phú, cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và thường xuyên cho hoạt động nuôi sò huyết.  Ngoài ra, vùng nuôi sò huyết nằm trong vùng sinh thái ngập nước, vùng đệm giữa biển và đất liền để lấy phù sa từ các sông tạo nguồn dinh dưỡng tự nhiên, tạo lượng bùn đáy, rất thích hợp cho sự sinh trưởng và phát triển cho sò huyết.

+ Chế độ thủy triều ở khu vực tỉnh Cà Mau chịu tác động trực tiếp của chế độ bán nhật triều không đều biển Đông và chế độ bán nhật triều không đều ở biển Tây. Biên độ triều biển Đông tương đối lớn, khoảng 3 – 3,5 m vào các ngày triều cường và từ 1,8 – 2,2 m vào các ngày triều kém. Với sự chi phối của chế độ triều trên biển Đông và biển Tây qua các cửa sông, hệ thống sông lớn và kênh rạch chằng chịt, tạo nên nguồn nước lưu thông thường xuyên, giúp mang phù sa, nguồn thức ăn, đa dạng sinh học vào sâu trong nội đồng tạo nên dinh dưỡng cho sò huyết sinh trưởng và phát triển. Đồng thời, giúp ổn định độ mặn, rửa phèn và mang các chất độc, chất gây ô nhiễm, nấm khuẩn gây bất lợi cho nuôi sò huyết.

+ Nhiệt độ ảnh hưởng đến môi trường ao nuôi, đến khả năng sinh trưởng và phát triển, suy giảm sức đề kháng, tăng dịch bệnh; giảm nhiệt độ trong nước; giảm pH; giảm độ mặn, độ cứng; tăng các vật chất lơ lửng, tăng độ đục, giảm cường độ sáng,  …; gián tiếp làm tảo chết nhanh, giảm lượng tảo, tăng vi khuẩn gây bệnh; chỉ tiêu DO giảm, pH giảm. Ở Cà Mau, với điều kiện tự nhiên thuận lợi và môi trường nuôi phù hợp, là vùng đất thấp và thường xuyên bị ngập nên đây là lợi thế được sử dụng phát triển mô hình nuôi sò huyết và nuôi tôm sú kết hợp với sò huyết. Phần lớn diện tích mặt nước khu vực địa lý phía nam tỉnh Cà Mau đều có nguồn nước mặn, lợ với chất lượng khá tốt đáp ứng cho nhu cầu phát triển nuôi trồng thủy sản ven biển và nội địa[2]^,[3],[4]. 

Về thành phần hóa học: Hàm lượng Canxi, Kẽm và hàm lượng nước trong thịt sò huyết của tỉnh Cà Mau có sự khác biệt rõ so với mẫu sò huyết ở vùng đối chứng tại Bạc Liêu và Kiên Giang.

Ảnh hưởng đến sự khác biệt tạo nên đặc thù trên xuất phát từ một số điều kiện sau:

+ Đặc điểm môi trường sống: môi trường sống sò huyết ở Cà Mau giàu canxi và kẽm hơn, giúp sò huyết hấp thụ nhiều khoáng chất hơn. Nước trong vùng có độ mặn ổn định hơn nên tác động đến quá trình trao đổi chất của sò huyết. Khi độ mặn thấp, sò huyết sẽ giảm hiệu quả kiếm ăn, ảnh hưởng đến khả năng hấp thu chất dinh dưỡng như canxi, kẽm [10]. Môi trường ao nuôi sò huyết còn được người dân thường xuyên xử lý vôi (CaCO₃) vào thời điểm đầu vụ nuôi và trong quá trình nuôi vào mùa mưa[5].

+ Điều kiện sinh trưởng: Hàm lượng nước thấp hơn trong thịt sò do điều kiện sinh trưởng, sò huyết ở Cà Mau có thể phát triển trong môi trường thay đổi thường xuyên do chế độ bán nhật triều ở biển Đông và nhật triều ở vùng biển Tây, giúp sò huyết vùng Cà Mau thích nghi hơn, dẫn đến việc cơ thể chúng điều chỉnh để giữ lại nhiều khoáng chất và ít nước hơn[6].

+ Chế độ ăn tự nhiên: Nguồn thức ăn tự nhiên mà sò huyết ở Cà Mau hấp thụ có chứa nhiều khoáng chất hơn do nguồn thức ăn đa dạng hơn vì nguồn nước nuôi sò thay đổi thường xuyên theo chế độ triều tạo nên nguồn thức ăn đa dạng hơn (minh chứng qua số liệu phân tích), dẫn đến sự tích tụ cao hơn của canxi và kẽm trong cơ thể sò.

2. Mối liên hệ giữa tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm sò huyết Cà Mau với các kỹ thuật nuôi, khai thác đặc trưng của khu vực địa lý

Nhân tố con người có ảnh hưởng đến chất lượng sò huyết Cà Mau qua một số hoạt động như quản lý nguồn nước, quy trình nuôi và kinh nghiệm thu hoạch, bảo quản. Một số yếu tố liên quan đến hoạt động của con người có thể tác động đáng kể đến chất lượng của sò huyết, bao gồm:

+ Quản lý nguồn nước: Chất lượng nước tại các vùng nuôi trồng ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của sò huyết. Việc xả thải, ô nhiễm nước từ các hoạt động công nghiệp hoặc sinh hoạt có thể làm giảm chất lượng nước, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng của sò huyết. Vì vậy, trước khi bắt đầu nuôi, người nuôi sò huyết ở Cà Mau đều có kinh nghiệm xử lý ao nuôi để tránh bị nhiễm phèn, ngộ độc chất, tạo môi trường bùn đáy thuận lợi, an toàn cho sự phát triển sò huyết.  

+ Quy trình nuôi sò huyết: Phương pháp nuôi sò huyết, kỹ thuật chọn bãi nuôi, chọn giống, phân bố mật độ nuôi và cách chăm sóc sò huyết đều ảnh hưởng đến sự phát triển của chúng. Nếu người nuôi không kiểm soát tốt mật độ hoặc không thực hiện các biện pháp vệ sinh phù hợp, chất lượng sò huyết có thể giảm, sò huyết ốm, thịt không đầy đặn, sinh trưởng kém.

+ Chế độ thu hoạch và bảo quản: Quy trình thu hoạch không đúng thời điểm hoặc không tuân thủ các quy chuẩn bảo quản sau thu hoạch cũng ảnh hưởng đến chất lượng sò huyết, đặc biệt là về độ tươi ngon và hàm lượng dinh dưỡng. Đối với người dân ở Cà Mau, thu hoạch sò huyết bằng phương thức thu tỉa để đảm bảo kích cỡ sò khai thác. Cỡ sò khai thác thương mại từ 60 – 70 con/kg[7].

Chính vì vậy, nhờ sự kết hợp giữa điều kiện địa lý đặc hữu, hệ sinh thái nước – đất đa dạng và kỹ thuật nuôi đặc trưng, sò huyết Cà Mau đã hình thành những tính chất sinh học – cảm quan – hóa học đặc thù, đáp ứng đầy đủ tiêu chí xác lập chỉ dẫn địa lý, góp phần nâng cao giá trị kinh tế và thương hiệu đặc sản của tỉnh.

---

[1] Phân viện quy hoạch và thiết kế nông nghiệp, "Báo cáo thuyết minh Bản đồ đất tỉnh Cà Mau," Chương trình Điều tra bổ sung, chỉnh lý xây dựng bản đồ đất tỉ lệ 1/50.000 - 1/100.000 các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, 2004.

[2] Vũ Công Tâm và cs, "Ảnh hưởng của độ mặn đến sinh trưởng và tỉ lệ sống của ấu trùng sò huyết (Anadara granosa Linnaeus,1758)," Tạp chí Khoa học Đại học Hạ Long, no. Số 11 (2023): 131 - 137, 2023.

[3] Ngô Thị Thu Thảo, Nguyễn Văn Mẫn, "Ảnh hưởng của nhiệt độ đến tỉ lệ sống và sinh trưởng của sò huyết (Anadara granosa)," Trường Đại học Cần Thơ, 2013.

[4] Nguyễn Thị Kim Liên và cs, "Ảnh hưởng của nhiệt độ, mật độ tảo và mật độ tảo lên tốc độ lọc của sò huyết (Anadara granosa, Linne., 1758)," Tạp chí khoa học - Đại học Cần Thơ, no. 25(2013):158-167, 2013.

Nguồn nhiệm vụ "Đăng ký bảo hộ và quản lý chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm sò huyết của tỉnh Cà Mau”

[5] Trung tâm khuyến nông, Kỹ thuật nuôi tôm, cua, sò huyết kết hợp, Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Cà Mau, 2023.

[6] Tatsuya Yurimoto và cs , "Food availability estimation of the blood cockle, Anadara granosa (Linnaeus, 1758), from the aquaculture grounds of the Selangor Coast, Malaysia," Int. J. Aquat. Biol, vol. 9(2), no. Journal homepage: www.ij-aquaticbiology.com, pp. 88-96, 2021.

[7] Trung tâm khuyến nông, Kỹ thuật nuôi tôm, cua, sò huyết kết hợp, Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Cà Mau, 2023.