Chỉ dẫn địa lý (CDĐL) “Cà Mau” cho sản phẩm sò huyết
là một trong những tài sản trí tuệ quan trọng, đánh dấu bước ngoặt trong quá
trình nâng tầm giá trị đặc sản vùng ven biển cực Nam Tổ quốc. Việc xây dựng,
đăng ký và quản lý CDĐL không chỉ khẳng định chất lượng, danh tiếng và nguồn gốc
địa lý đặc thù của sò huyết Cà Mau, mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế – xã
hội, nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái và
phát triển bền vững ngành thủy sản của tỉnh.
Sò huyết Cà Mau đã được người tiêu dùng trong nước và
một số thị trường xuất khẩu biết đến từ nhiều thập kỷ qua. Kết quả khảo sát cho
thấy người tiêu dùng đánh giá cao về độ tươi, thịt dày, huyết đỏ, vị ngọt – bùi
– béo và mùi hương đặc trưng của sò huyết Cà Mau, sẵn sàng ưu tiên lựa chọn khi
có thông tin rõ ràng về nguồn gốc xuất xứ. Nghề nuôi – khai thác sò huyết đã và
đang trở thành sinh kế quan trọng của cư dân vùng ven biển các huyện Năm Căn,
Ngọc Hiển, Cái Nước, Đầm Dơi, Phú Tân…, góp phần đáng kể vào cơ cấu giá trị
ngành thủy sản và chương trình giảm nghèo tại địa phương.
Để xây dựng hồ sơ CDĐL, tỉnh Cà Mau đã tổ chức điều
tra, thu thập mẫu sò huyết tại nhiều vùng nuôi, kết hợp phân tích cảm quan và
phân tích hóa – lý tại các phòng thí nghiệm được công nhận. Kết quả nghiên cứu
cho thấy sò huyết Cà Mau có hàm lượng Canxi, Kẽm, Protein cao hơn, hàm lượng nước
thấp hơn so với một số vùng nuôi đối chứng, thịt chắc, đầy, huyết đỏ sậm, mang
lại giá trị dinh dưỡng và cảm quan vượt trội. Phân tích thống kê cho thấy các mẫu
sò huyết tại Cà Mau tạo thành nhóm riêng, thể hiện tính ổn định và khác biệt rõ
ràng về chất lượng.
Tính chất đặc thù của sò huyết Cà Mau gắn chặt với điều
kiện địa lý, môi trường sinh thái và kỹ thuật nuôi truyền thống. Vùng nuôi sò
huyết nằm trong hệ sinh thái rừng ngập mặn và bãi bồi ven biển rộng lớn, nền đất
chủ yếu là bùn pha cát, chỉ chịu ảnh hưởng của nhóm đất mặn, ít bị tác động bởi
phèn tiềm tàng. Khu vực này đồng thời chịu sự chi phối của hai chế độ thủy triều
biển Đông và biển Tây, tạo nên sự trao đổi nước thường xuyên, mang theo phù sa,
sinh vật phù du và khoáng chất phong phú. Độ mặn, pH, độ dẫn điện, hàm lượng hữu
cơ trong bùn đáy đều ở mức thích hợp cho sự sinh trưởng, tích lũy dinh dưỡng của
sò huyết. Chính điều kiện tự nhiên đặc biệt này đã tạo nên nền tảng khác biệt
cho chất lượng sản phẩm.
Bên cạnh yếu tố tự nhiên, kinh nghiệm và tập quán của
người dân địa phương cũng góp phần không nhỏ làm nên tính đặc thù sò huyết Cà
Mau. Người nuôi có nhiều kinh nghiệm trong việc chọn bãi nuôi, xử lý nền đáy, lựa
chọn và kiểm soát chất lượng giống, bố trí mật độ hợp lý, kết hợp nuôi sò huyết
với tôm sú trong các mô hình quảng canh, thâm canh, nuôi đăng quầng trên sông,
nuôi bãi triều… Khâu thu hoạch được thực hiện theo hình thức thu tỉa hoặc thu dứt
điểm đúng thời điểm, đảm bảo kích cỡ thương phẩm và giữ được chất lượng thịt,
huyết. Những tri thức thực tiễn này, khi được chuẩn hóa trong các tài liệu hướng
dẫn kỹ thuật, đã trở thành một phần cấu thành giá trị CDĐL.
Để quản lý và khai thác hiệu quả CDĐL “Cà Mau” cho sò
huyết, tỉnh đã xây dựng hệ thống văn bản đồng bộ, bao gồm: Quy chế quản lý và sử
dụng CDĐL; Quy chế sử dụng logo; Quy chế cấp, gia hạn, sửa đổi, thu hồi quyền sử
dụng CDĐL; Quy chế kiểm soát sản phẩm mang CDĐL; Tài liệu hướng dẫn kỹ thuật
nuôi và khai thác; cùng với các quy định về tem, nhãn, truy xuất nguồn gốc. Hệ
thống này quy định rõ điều kiện, quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân
tham gia sử dụng CDĐL, đồng thời thiết lập cơ chế kiểm soát nhiều cấp, từ tự kiểm
soát tại cơ sở đến kiểm tra định kỳ, đột xuất và phân tích mẫu tại phòng thí
nghiệm.
Việc đăng ký và bảo hộ CDĐL “Cà Mau” cho sản phẩm sò
huyết mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Về kinh tế, sản phẩm có điều kiện định
vị ở phân khúc chất lượng cao, nâng giá trị thương phẩm, tạo lợi thế cạnh tranh
và mở rộng cơ hội tiếp cận các thị trường khó tính. Về xã hội, CDĐL góp phần
thúc đẩy liên kết chuỗi, tăng vai trò của hợp tác xã, doanh nghiệp, tạo thêm việc
làm và nâng cao thu nhập cho người dân. Về môi trường, các yêu cầu và quy định
đi kèm CDĐL khuyến khích nuôi trồng bền vững, bảo vệ rừng ngập mặn, hệ sinh
thái ven biển và nguồn lợi thủy sản.
Trong thời gian tới, việc phát huy giá trị CDĐL “Cà
Mau” cho sò huyết sẽ gắn với định hướng quy hoạch vùng nuôi bền vững, tăng cường
chuyển đổi số trong quản lý, đẩy mạnh truy xuất nguồn gốc bằng tem QR và dữ liệu
số, kết hợp quảng bá – xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu mạnh trên thị
trường trong nước và quốc tế. Với sự đồng hành của các cơ quan quản lý, nhà
khoa học, doanh nghiệp và cộng đồng người nuôi, sò huyết Cà Mau hoàn toàn có khả
năng trở thành một trong những sản phẩm thủy sản chủ lực mang CDĐL tiêu biểu của
Việt Nam, góp phần khẳng định vị thế và hình ảnh tỉnh Cà Mau trên bản đồ đặc sản
quốc gia.
Nguồn nhiệm vụ "Đăng ký bảo hộ và quản lý chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm sò huyết của
tỉnh Cà Mau”
