Ngày 28/10/2020, Hội nông dân tỉnh Đồng Nai kết hợp với Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp Nông nghiệp Việt Nam phối hợp tổ chức Hội nghị "Nâng cao hiệu quả các hoạt động dịch vụ, hỗ trợ nông dân" năm 2020 tại Đồng Nai. Tham dự hội nghị gồm các doanh nghiệp, hợp tác xã, trung tâm nghiên cứu, tổ hợp tác và nông dân sản xuất giỏi đến từ địa phương các huyện, thị, thành phố của tỉnh Đồng Nai. Với mục tiêu kết nối và giới thiệu sản phẩm khoa học, Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam tham gia gian hàng trưng bày và giới thiệu hoạt động, sản phẩm nghiên cứu sử dụng canh tác nông nghiệp bền vững như: bộ kiểm tra nhanh pH đất, nước, chế phẩm hữu cơ sinh học, sản phẩm dạng Nano như Nano Chitosan, Chitosan Canxi, ...

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam

 

Ngày 21/10/2020, đại diện Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam, ông Lê Minh Châu (phó Giám đốc phụ trách), ông Lâm Văn Hà (Phó Giám đốc) và PGS.TS. Mai Thành Phụng (phó Chủ tịch Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp Nông nghiệp Việt Nam) có buổi làm việc cùng với Hội Nông dân tỉnh Tây Ninh (đại diện ông Trần Văn Hận – Chủ tịch Hội, Huỳnh Văn Chừng – Phó Chủ tịch Hội, tại văn phòng Hội. Nội dung công việc và được ghi nhận vào Bản ghi nhớ giữa hai đơn vị:

1/Đề xuất hướng hợp tác Hệ thống canh tác bền vững và xây dựng cơ sở dữ liệu chi tiết về đất trồng trọt của tỉnh Tây Ninh;

 2/ Tư vấn kỹ thuật sản xuất cho cây trồng chủ lực (Mãng cầu, nhãn, khoai mỳ, bưởi da xanh, mít Thái, măng tre);

 3/ Phân tích mẫu đất trồng trọt của bà con nông dân;

4/ Ứng dụng sản phẩm khoa học công nghệ của Trung tâm và kết nối sản phẩm canh tác theo hướng hữu cơ (KIT TEST pH ĐẤT, hữu cơ sinh học, hữu cơ vi sinh SumaGrow, …);

5/ Kết nối sản phẩm đầu ra cho nông dân trên địa bàn do Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp Nông nghiệp Việt Nam xúc tiến thương mại. Đại diện Hội nông dân tỉnh Tây Ninh, ông Trần Văn Hận, Chủ tịch Hội, thống nhất quan điểm cùng đồng hành, kết nối Trung tâm để triển khai những giải pháp kỹ thuật, ứng dụng những sản phẩm tốt đến với bà con nông dân trên địa bàn tỉnh Tây Ninh.

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam;

 

Ngày 7/10/2020, Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam, đại diện ông Lê Minh Châu (phó giám đốc phụ trách) và ông Lâm Văn Hà (phó giám đốc Trung tâm) có buổi tọa đàm với Trung tâm dịch vụ Nông nghiệp tỉnh Long An (đại diện ông Trịnh Hoàng Việt, giám đốc Trung tâm) về việc kết nối khoa học kỹ thuật và ứng dụng sản phẩm khoa học vào nông nghiệp trên địa bàn của tỉnh. Kết quả sẽ tiến hành hợp tác thử nghiệm sản phẩm và giới thiệu mô hình trên cây chanh, cây thanh long, kết nối sản phẩm đầu ra của hợp tác xã và bà con nông dân.

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam

 

CANH TÁC BỀN VỮNG VẤN ĐỀ QUAN TRỌNG CHO MÔI TRƯỜNG ĐẤT

TS. Lâm Văn Hà

Hoạt động canh tác nông nghiệp đã có từ lâu đời đối với loài người, cuộc cách mạng nông nghiệp (vào thời kỳ đồ đá mới: Neolithic Revolution), bắt đầu từ khoảng 8000 năm TCN, sự phát triển của nông nghiệp đã tạo ra thay đổi mạnh mẽ phương thức sống của con người. Cuộc cách mạng nông nghiệp là mốc dấu thay đổi lịch sử loài người, con người bắt đầu tìm ra phương pháp làm nông nghiệp với những cây trồng trong tự nhiên và động vật thuần hóa từ hoang dã. Sự tăng trưởng của nông nghiệp dẫn đến việc con người chuyển dần từ lối sống du cư sang định cư lâu dài. Lối sống du cư vẫn duy trì tại nhiều nơi khác, đặc biệt tại những vùng lãnh thổ bị tách biệt do tự nhiên với vài loài súc vật và thực vật. Nông nghiệp cho phép tập trung dân số dày hơn, theo thời gian nó chuyển biến thành các thành bang. Sự phát triển nông nghiệp cho phép tạo ra các thành phố đầu tiên. Đây là các trung tâm thương mại, sản xuất thủ công và quyền lực chính trị mà bản thân nó gần như không có sản xuất nông nghiệp. Ngày nay con người bằng trí tuệ của mình đã cải tiến việc chăn nuôi trồng trọt thành những ngành nghề phổ biến trong xã hội và đem lại thu nhập cũng như đáp ứng nhu cầu lượng thực thực phẩm và thị hiếu của mình. Bằng những tiến bộ của khoa học kỹ thuật đặc biệt là ngành công nghệ sinh học đã giúp cho con người khai thác và cải tiến vốn gen của các loài động thực vật tạo ra các giống mới, khai thác các nguồn tài nguyên đất đai trước đây cho là đất không canh tác được (đất nhiễm mặn, đất bán sa mạc, đất phèn,…) đã cải tạo trở thành đất canh tác và cho ra các loại nông sản đặc sản. Bằng tiến bộ của khoa học kỹ thuật con người đã áp dụng sản xuất các loại phân bón thông minh giúp cây trồng sinh trưởng tốt cho năng suất cao và áp dụng các công nghệ thông tin vào canh tác nông nghiệp (công nghệ 4.0). Nhưng khoa học kỹ thuật có phát triển đến đâu có nhanh và hiện đại thế nào thì canh tác trồng trọt luôn cần đất và đất là tư liệu sản xuất không thể thay thế của ngành trồng trọt. Nhưng khoa học kỹ thuật có phát triển đến đâu có nhanh và hiện đại thế nào thì canh tác trồng trọt luôn cần đất và đất là tư liệu sản xuất không thể thay thế của ngành trồng trọt. Do vậy, việc khai thác sử dụng đất trong canh tác nông nghiệp luôn cần được quan tâm để đảm bảo cho sự phát triển bền vững. Sự bền vững này thể hiện ở các mặt sau: Bền vững về môi trường, trong đó có môi trường đất, môi trường nước và môi trường không khí. Bền vững về năng suất và chất lượng nông sản. Bền vững về thu nhập của người dân và sự phát triển của xã hội. Vì vậy để tiến đến một nền nông nghiệp bền vững cho hiện tại và trong tương lai,  các nhà khoa học cũng như nhà quản lý luôn tìm kiếm và ứng dụng các tiến bộ khoa học trong sản xuất nông nghiệp bền vững như: canh tác hữu cơ, canh tác sinh học, canh tác thông minh hay là nông nghiệp sinh thái,… Tất cả các vấn đề trên đều hướng  đến cho môi trường canh tác được bền vững tạo ra sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng và hạn chế mức thấp nhất tác động gây ô nhiễm môi trường.

Trong canh tác bền vững thì môi trường đất luôn được quan tâm hàng đầu bởi vì tất cả các vấn đề của cây trồng có sinh trưởng phát triển tốt hay không nó bắt đầu khoảng 50% từ môi trường đất, do vây một số nhà khoa học đất có câu “Đất khoẻ - Cây khoẻ - Tăng năng suất, chất lượng – Tăng thu nhập – Sức khoẻ tốt”. Bởi vì đất là giá đỡ của cây, là nơi cung cấp các chất dinh dưỡng và nước cho cây trồng sinh trưởng và phát triển.

Trong môi trường đất có 2 thành phần chính: thành phần vô cơ và hữu cơ tạo nên sinh thái môi trường đất rất quan trọng cho vấn đề sinh trưởng phát triển của cây. Hai thành phần trên đã tạo nên các tính chất của đất: Vật lý, hoá học và sinh học đất, các tính chất này trong sinh thái môi trường đất chúng tác động qua lại với nhau theo một chu trình kép kín trong hệ sinh thái đất bằng các phản ứng sinh hoá diễn ra rất phức tạp trên bề mặt và trong đất đã tạo cho đất ở các vùng, các khu vực có các tính chất khác nhau (độ phì nhiêu tự nhiên khác nhau). Dưới tác động canh tác của con người bằng các biện pháp kỹ thuật như: cơ giơi hoá, hoá học hoá hay sinh học hoá đã làm cho các tính chất tự nhiên vốn có của đất trồng trọt bị thay đổi có thể là tốt lên hay xấu đi, nhưng hiện nay áp lực thâm canh của con người đã làm cho chất lượng đất giảm đi có thể nói là làm cho đất bị suy thoái, mất sức sản xuất, làm ô nhiễm môi trường đất. Chính vì thế việc khai thác sử dụng đất sau một thời gian dài con người cần phải có ý thức đánh giá các thành phần trong đất, để biết được chất lượng đất của khu trang trại, khoanh đất nhà mình đang diễn biến như thế nào các thành phần vật lý, hoá học và sinh học biến đổi ra sao là điều rất quan trọng cho việc tạo chế độ canh tác bón phân cân đối và hợp lý để cải tạo và duy truỳ độ phì nhiêu của đất.

Đối với đất trồng trót chỉ tiêu quan trong hàng đầu phải quan tâm đến đó là độ pH đất, tiếp đến là hàm lượng chất mùn và các chất dinh dưỡng đa trung vi lượng và cuối cùng là các độc tố (các nguyên tố giưới hạn của cây trồng).

Độ pH đất: Theo Colemen (1959), Jeny (1961) cho rằng, H⁺ là nguồn chính gây ra độ chua của đất, về sau Nguyễn Vi và Trần Khải (1978) cho rằng có sự đóng góp tích cực của Al³⁺ trong thành phần của độ chua trao đổi và độ chua tiềm tàng. Như vậy độ chua của đất do nồng độ H⁺ trong dung dịch đất là chính. Độ chua đất được biểu thị bằng trị số pH là logarit đổi dấu của nồng độ ion H⁺ trong dung dịch đất. Mỗi loại cây trồng thích nghi với một giá trị pH nhất định và ở giá trị pH đó cây trồng sinh trưởng phát triển tối ưu. Như cây cà phê thích hợp với pH từ 5,5 đến 6,5. 

pH đất là một yếu tố chính rất quan trọng trong đánh giá độ phì của đất, nó ảnh hưởng trực tiếp đến tính chất lý, hóa và sinh học đất.

Theo Lê Văn Căn (1978), những nghiên cứu về phản ứng của đất với phân bón, hoạt động của vi sinh vật và độ phì nhiêu đất là rất quan trọng trong môi trường đất. Phản ứng của môi trường đất ảnh hưởng rất lớn đến sự tồn tại, hoạt động sống và phát triển của các sinh vật trong đất. Tìm hiểu một cách sâu sắc phản ứng của đất, không những chỉ có ý nghĩa về lý luận với những người làm công tác khoa học mà còn có ý nghĩa rất lớn đối với thực tiễn sản xuất nông nghiệp. Trong môi trường kiềm việc hút cation mạnh hơn anion, còn trong môi trường axít thì ngược lại. Như môi trường axít hóa độ linh động của Al, Mn, Fe lại tăng đến mức có thể gây độc cho cây. Theo Lê Huy Bá (1982), đất phèn đồng bằng sông Cửu Long chứa nồng độ Al³⁺ từ 150 – 3000ppm, đây là cation độc nhất trong các độc chất của sinh thái môi trường đất đối với bộ rễ cây trồng. Ngược lại, trong môi trường kiềm độ linh động của các nguyên tố vi lượng (Fe, Mn, Zn và Bo) giảm sẽ gây thiếu hụt cho cây trồng. Theo Thái Phiên và Nguyễn Tử Siêm, (1999) trong điều kiện pH thấp, nhôm di động cao và lân dễ tiêu trong đất sẽ bị cố định lớn. Độ pH đất cũng ảnh hưởng lớn đến sự linh động (khả ngăng hữu dụng) của các chất dinh dưỡng (NPK) cho cây trồng.

Bảng 1 pH và sự hữu dụng của các chất dinh dưỡng NPK trong môi trường đất

Qua bảng 1 cho thấy nếu pH trong đất ở mức 4,5 bón 1kg đạm thì hiệu suất sử dụng phân bón của cây chỉ có 30%, bón 1kg lân thì hiệu suất sử dụng phân bón của cây chỉ 23% và bón 1kg kali hiệu suất sử dụng của cây chỉ 33%. Tương tự pH đất 5,0 thì bón 1kg đạm hiệu suất sử dụng của cây là 53%, bón 1kg lân hiệu suất sử dụng của cây là 34% và bón 1kg kali hiệu suất sử dụng của cây là 52%,… Khi pH trong môi trường đất ở mức 7,0 lúc này hiệu quả sử dụng phân bón NPK của cây trồng là 100%.

Khi pH của môi trường vượt quá giới hạn sinh lý (quá kiềm hay quá axít) thì mô rễ đặt biệt là lông hút bị tổn thương và việc hút dinh dưỡng khoáng bị ức chế. pH cũng ảnh hưởng rất lớn đến hệ sinh vật đất trong đó quan trọng là giun đất và vi sinh vật. Nói chung, đa số các vi sinh vật có ích và giun đất điều thích hợp pH ở mức trung tính. Theo phân cấp của Hội khoa học đất Việt Nam (2009), pH đất (≤ 4 rất chua; 4,1 – 5,0 chua; 5,1 – 6,0 ít chua; 6,1 – 6,5 gần trung tính; 6,6 – 7,0 trung tính; 7,1 – 7,5 kiềm ít và 7,5 ˃ kiềm). 

* Chất hữu cơ trong đất          

          - Hàm lượng chất hữu cơ (OM, đơn vị tính %): là chỉ tiêu quan trọng để đánh giá độ phì nhiêu và một số đặc tính lý hóa và sinh học của đất (kết cấu, dung trọng, độ xốp, CEC, khả năng đệm của đất). Đất có hàm lượng OM cao sẽ cung cấp tốt các chất dinh dưỡng cho cây trồng. Theo Carmen Rivero và ctv (2004), và Mando và ctv (2005), hàm lượng OM trong đất thấp được xem là một trong các yếu tố liên quan đến sự suy giảm độ phì nhiêu đất. Nông nghiệp thâm canh, không có sự cải tạo hợp chất OM để khôi phục trữ lượng C hữu cơ trong đất sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến tính chất hóa học của đất gây ra những ảnh hưởng xấu đến mật độ, sinh khối vi sinh trong đất.

 Theo Lê Văn Khoa và ctv (2000), chất hữu cơ là chỉ tiêu số một về độ phì nhiêu đất. Chất hữu cơ là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng chính trong hệ sinh thái đất. Để nông nghiệp phát triển bền vững nhất thiết phải giảm sự mất mát chất hữu cơ đất, nhất là đất vùng nhiệt đới. Theo Nguyễn Thế Đặng và ctv (2008), chất hữu cơ là thành phần cơ bản kết hợp với các sản phẩm phong hóa từ đá mẹ để tạo thành đất. Theo Đỗ Ánh (2002), chất mùn trong đất là một nguồn dinh dưỡng có tương quan rất chặt chẽ với độ phì nhiêu đất, nhất là trong điều kiện nhiệt đới ẩm của Việt Nam. Những thành tựu nghiên cứu về chất mùn ở điều kiện nhiệt đới ẩm của (Castagnol, 1942; Fridland, 1958- 1964; Duchaufour, 1968; Ngô Văn Phụ, 1970 – 1979; Nguyễn Tử Siêm, 1974 – 1979: trích dẫn bởi Đỗ Ánh, 2003), đều cho rằng mùn trong đất ở Việt Nam rất quan trọng cho việc tạo độ phì nhiêu đất. Viện nghiên cứu lúa quốc tế cho rằng hàm lượng chất hữu cơ tối thích cho đất lúa nước là 4%. Nếu giảm 1% chất hữu cơ thì lân bị giữ chặt trong đất tăng 50 mg/100g đất (Đỗ Ánh và ctv, 2000). Theo Charles A. Black (1993), hàm lượng chất hữu cơ cao làm tăng độ ẩm đất, cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng đệm của đất. Theo Jones và Jarvis (1981), Hargrove và Thomas (1981), chất hữu cơ có khả năng tạo phức với kim loại. Chất hữu cơ có khả năng tạo phức với Al³⁺ làm giảm Al hòa tan trong dung dịch, do đó làm giảm khả năng gây độc của Al cho cây trồng. Theo Nguyễn Tử Siêm (1990), cà phê trên đất đỏ bazan muốn có năng suất ổn định phải có tỉ lệ chất hữu cơ trong đất là 3,5%, trên đất đỏ vàng Acrisols phải có 2,5%. Theo phân cấp của Hội Khoa học Đất Việt Nam, 2009 về hàm lượng OM (%) đất đồi núi (< 2,0 rất nghèo; 2,0 – 4,0 trung bình; > 4,0 giàu).

Tiếp đến là các chỉ tiêu như: CEC (khả năng trao đổi cation trong dung dịch đất), đạm, lân, kali, can xi, magie, lưu huỳnh, …

Các yếu tố hạn chế trong đất như: Fe³⁺, Al³⁺, Mn²⁺, Na+, Cl^- và một số kim loại nặng (Hg, Cd và As) các nguyên tố này thường ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng phát triển của cây đặc biệt là rễ cây trồng và tích luỹ ảnh hưởng đến an toàn của nông sản.

Về mặt vật lý đất những chỉ tiêu như: tỉ trọng, thành phần cấp hạt trong đất thường do nguồn gốc phát sinh của đất quyết định. Các chỉ tiêu như dung trọng, đô xốp, đồ bền đoàn lạp trong nước có vai trò rất lớn trong đất. Đây là những chỉ tiêu quan trọng trong đánh giá độ phì nhiêu đất, bởi vì các yếu tố vật lý chi phối trực tiếp hoặc gián tiếp đến khả năng giữ nước, chất dinh dưỡng, chế độ không khí và nhiệt giúp cho hệ sinh vật đất đặc biệt là giun đất và vi sinh vật sinh sống, phát triển. Ngược lại chính hoạt động sống của sinh vật đất cũng tham gia cải thiện tính chất vật lý đất. Ngoài ra còn có chế độ nước, không khí, độ ẩm đất nhưng các chỉ tiêu này chịu ảnh hưởng lớn bởi dụng trọng, độ xốp, đoàn lạp và hàm lượng chất hữu cơ trong nước.

Về mặt sinh học: Các sinh vật sống trong đất đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của các hệ sinh thái nói chung và hệ sinh thái đất nông nghiệp nói riêng. Chúng tham gia vào chu trình sinh địa hóa các vật chất và duy trì chất lượng đất (Mando và ctv, 2005), nếu thiếu chúng thì đất chỉ là những mẫu chất của sau phong hóa lý, cơ và hóa học. Chúng bao gồm vi khuẩn, xạ khuẩn, nấm, động vật nguyên sinh, động vật thân mềm, động vật chân đốt và các sinh vật khác. Hệ sinh thái đất là một thể thống nhất bao gồm các nhóm sinh vật sống trong đất, có quan hệ tương hỗ lẫn nhau dưới tác động của môi trường sống, có sự trao đổi vật chất và năng lượng. Trong quá trình canh tác, người nông dân ít quan tâm đến tầm quan trọng của sinh vật đất, làm giảm số lượng của chúng do sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật với liều lượng cao và hạn chế việc bón phân hữu cơ (gây thiếu hụt C trong đất). Các hệ thống canh tác hiện nay người ta quan tâm nhiều đến nguồn dinh dưỡng từ các chất hữu cơ và các hoạt động sinh học phân hủy các hợp chất hữu cơ trong đất.

 * Vi sinh vật đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái đất và chiếm đại đa số về thành phần cũng như số lượng so với các sinh vật khác. Trong đó, vi khuẩn là nhóm chiếm ưu thế (92 – 94%); vi nấm và xạ khuẩn chiếm tỉ lệ không đáng kể (Hội Khoa học Đất Việt Nam, 2000). Khối lượng của vi sinh vật đất có thể lên tới hàng tấn, tham gia vào chu trình tuần hoàn vật chất thông qua các hoạt động như mùn hóa và khoáng hóa chất hữu cơ. Đồng thời, chuyển hóa các chất khoáng khó tiêu thành dễ tiêu, từ đó cải thiện độ phì nhiêu của đất. Nếu biết được hệ vi sinh vật trong đất thì có thể đánh giá được chất lượng của đất trồng trọt đó. Hoạt động của hệ vi sinh vật đã làm cho đất trở thành một hệ thống sống. Đặc biệt trong quần thể vi sinh vật nhóm vi sinh vật cố định đạm đã đóng góp rất lớn trong quá trình hình thành độ phì nhiêu đạm cho đất. Nhờ vào hoạt động chuyển hóa N₂ của khí quyển thành NH₃ cho đất, ước tính hàng năm chúng cung cho đất khoảng 12 đến 600 kg N/ha/năm, tùy thuộc vào loại đất và điều kiện khí hậu, thời tiết.

Hình 1.2 Vai trò của vi sinh vật trong chu trình tuần hoàn vật chất

* Giun đất là thành phần chính của hệ sinh thái tự nhiên và nông nghiệp, thường chiếm ưu thế trong sinh khối của động vật đất (Whalen và ctv, 1998). Theo Lê Huy Bá (2007), giun đất cũng là một trong những sinh vật chỉ thị cho sức khỏe và độ phì nhiêu của đất, do vậy sự phong phú về mật độ của quần thể giun đất là đại diện cho sức khỏe của hệ sinh thái và mức độ an toàn về môi trường đất. Trong những thập niên gần đây, giun đất đã được nghiên cứu sử dụng như đối tượng quan trắc chất lượng môi trường đất bổ trợ cho phương pháp lý hóa mang lại hiệu quả cao. Nếu xét về thành phần loài và số lượng thì giun đất là nhóm động vật không xương sống có khả năng chỉ thị rất tốt cho chất lượng của môi trường đất, độ phì nhiêu đất, nguồn gốc phát sinh và mức độ biến đổi của cảnh quan (Thái Trần Bái, 1987); bởi giun đất đóng vai trò quan trọng trong việc cấu thành và duy trì độ phì nhiêu của đất. Sự phong phú về mật độ và sinh khối của giun đất được dùng để theo dõi các ảnh hưởng của việc canh tác, cấu trúc, cũng như sự biến đổi môi trường đất. Sự gia tăng số lượng các loài giun đất là một dấu hiệu tốt cho đất canh tác. Chính vì thế, trong quá trình canh tác con người cần chú ý đến bảo vệ và phát triển giun đất trên đồng ruộng.

Quá trình hoạt động sống của giun đất (đào hang và tiêu hóa xác bã hữu cơ) đã tác động rất lớn đến sinh thái môi trường đất. Hang của giun đất tăng cường nước xâm nhập và sục khí trong đất. Những vùng đất "cày bừa" đường hang giun đất có thể hấp thụ nước với tỉ lệ 4 – 10 lần so với các các vùng thiếu các đường hang. Điều này làm giảm nước dòng chảy, giúp lưu trữ nước trong đất nhiều hơn cho mùa khô, làm thông khí sâu hơn vào đất, kích thích chu kỳ dinh dưỡng của vi sinh vật ở những tầng đất sâu hơn. Khi giun đất có mặt với số lượng lớn, hoạt động đào hang của chúng có thể thay thế lượng lớn công làm đất. Giun đất ăn các chất hữu cơ chưa hoai (xác bã thực vật) trên mặt đất chuyển hóa thành các chất hữu cơ dễ tiêu giàu dinh dưỡng và đảo trộn đều trong lớp đất mặt. Hợp chất hữu cơ giàu dinh dưỡng trong hang của giun đất có thể vẫn được dự trữ trong nhiều năm nếu không bị tác động. Trong những đợt hạn hán kéo dài thì các hang này tạo điều kiện cho rễ cây thâm nhập sâu vào nơi đất có độ ẩm cao. Phân giun không những mang một số lượng lớn các khoáng chất dễ tiêu mà còn chứa các chủng vi sinh vật có ích cho đất và cây trồng. Hàm lượng dinh dưỡng dễ tiêu trong phân giun cao hơn so với đất. Giun đất cũng tiết ra một số chất kích thích tăng trưởng thực vật. Ngoài ra, chất thải của giun còn làm cấu trúc đất tơi xốp, tăng đoàn lạp bền trong nước.

Cơ thể giun đất có chứa 60 – 70% protein trọng lượng khô. Phân, nước tiểu hay cơ thể sau khi chết sẽ cung cấp cho đất một lượng lớn N tổng số (Kate và ctv, 1994) Ngoài vấn đề cải thiện tính chất đất, cung cấp dinh dưỡng cho cây, giun đất còn làm tăng sinh khối của nấm rễ mycorrhizae và điều này đã làm tăng hiệu quả sử dụng phân lân của rễ cây trồng (Gormsen và ctv, 2004; Djunita và ctv, 2013).

Như vậy, các yếu tố vật lý, hoá học và sinh học trong môi trường sinh thái đất luôn có mối quan hệ tác động qua lại trong một hệ thống mở rất quan trọng trong quá trình hình thành độ phì nhiêu đất.

* Môi trường đất liên quan rất lớn đến môi trường nước và không khí, nếu trong quá trình canh tác con người lạm dụng phân hoá học hay nông dược BVTV nhiều hay ảnh hưởng của quá trình công nghiệp hoá và đô thị hoá làm cho môi trường đất bị ô nhiễm sẽ ảnh hưởng ô nhiễm môi trường nước và không khí, ngược lại khi môi trường nước hay không khí bị ô nhiễm dẫn đến môi trường đất cũng sẽ bị ô nhiễm. Như vậy, trong ba thể của môi trường rắn – lỏng – khí luôn có mối quan hệ mật thiết với nhau trong quá trình tuần hoàn vật chất. Vì thế việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ vào phương thức canh tác như: canh tác hữu cơ, sinh học hay sinh thái giúp cho môi trường được bền vững hơn.

 Bền vững về năng suất và an toàn về chất lượng là vấn đề rất quan trọng trong canh tác trồng trọt. Khi chúng ta canh tác quan tâm đến bền vững về môi trường đất thì sẽ dẫn đến bền vững về năng suất và an toàn về chất lượng. Bởi vì môi trường đất khoẻ giúp cho cây trồng sinh trưởng phát triển tốt, cây khoẻ chống chịu được với những bất lợi của môi trường và tăng sức đề kháng sâu bệnh. Do vậy sẽ hạn chế sử dụng phân hoá học và hoá chất BVTV đồng thời năng suất cây trồng luôn được ổn định qua các mùa vụ cũng như chất lượng nông sản luôn an toàn. Trong quá trình canh tác bền vững phải nhất thiết sử dụng các chế phẩm sinh học, phân hữu cơ và các chế phẩm vi sinh vật hữu ích đối kháng với nấm bệnh hại cây trồng và chuyển hoá các chất trong sinh thái môi trường đất giúp môi trường đất được bền vững, gia tăng độ phì nhiêu đất.

Khi môi trường đất bền vững đất khoẻ, cây khoẻ giúp tăng và ổn định năng suất dấn đến thu nhập của người nông dân được tăng lên. Do đó, hiệu quả kinh tế của sản xuất cao vì giảm chi phí sử dụng phân bón hoá học, hoá chất bảo vệ thực vật và giảm công lao động dẫn đến thu nhập sẽ được tăng lên. Mặt khác, sức khoẻ người canh tác và người tiêu dùng cũng được bảo vệ bền vững do hạn chế sử dụng các hoá chất bảo vệ thực vật.

Như vậy, hình thức canh tác và áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ cao thì mục tiêu cuối cùng của sản xuất nông nghiệp luôn hướng đến là bền vững, trong đó quan trọng nhất là bền vững về môi trường đất canh tác. 

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam

 Ngày 9/10/2020, Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam tham dự hội nghị “EVFTA – Cơ hội nâng cao chất lượng nông sản Việt Nam tham gia chuỗi giá trị toàn cầu”. Hội nghị được tổ chức bởi Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam (VFAEA), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại Tp.Hồ Chí Minh (VCCI), Hiệp hội Rau quả Việt Nam. Hội nghị trao đổi thông tin và phân tích các hạn chế, đề xuất các giải pháp, thúc đẩy phát triển sản xuất, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam sang thị trường EU nói riêng và thị trường quốc tế nói chung một cách bền vững tận dụng hiệu quả các lợi thế từ Hiệp định EVFTA mang lại. Hội nghị diễn ra từ 8 giờ sáng đến 12 giờ cùng ngày tại Khách sạn Kim Đô (Quận 1, Tp.HCM).

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam

 Ngày 01/10/2020, Sở Khoa học và Công nghệ Tp.HCM đã thông qua đề tài nghiên cứu giao trực tiếp Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam do TS.Lâm Văn Hà chủ nhiệm thực hiện khoa học công nghệ “Nghiên cứu quy trình chiết xuất canxi từ vỏ trứng gia cầm, phối chế với Oligochitosan, axit amin để làm chế phẩm phân bón lá sinh học phục vụ canh tác nông nghiệp”. Hướng đề tài đã được Hội đồng khoa học đánh giá cao và cho triển khai ứng dụng, giai đoạn năm 2020 - 2023.  

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam

 

Kết nối Hợp tác hoạt động Khoa học và Công nghệ  giữa Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam với Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai. Ngày 19/9/2020, phía Trung tâm, đại diện ông Lê Minh Châu tọa đàm với Ông Võ Văn Phi (TUV Chủ tịch Hội Nông dân); ông Lê Hữu Thiện (PCT Hội Nông dân) nhằm kết nối kỹ thuật và phát triển ứng dụng sản phẩm khoa học công nghệ đến Hợp tác xã và trang trại trong tỉnh Đồng Nai.

Hình: Tọa đàm với Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai

Ngày 07/10/2020, tham dự Lễ khai trương DONAFARM, nông sản chất lượng Đồng Nai, tại trụ sở Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai. Nhằm giới thiệu khoa học và sản phẩm ứng dụng rộng rãi đến đối tượng khách hàng. Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam đã trưng bày sản phẩm và hỗ trợ khoa học.

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu Đất, Phân bón và Môi trường phía Nam